Qershijat

Qershijat janë pjekun, janë bamë kuq si gjaku dhe në malsoren e re asht pjekun fryti i dashunis. Rrin malsorja në prak të kasolles dhe në ftyrë të zbehte të sajën skuqen buzët mu si qershijat në degëz. E qershija ka mbajtun mirë. I janë randue degët dhe varen gati me u thye. Dhe malsoren e re e randon barra nën zemër e nuk mundet me u çue, me këputë një degëz.

Qershija dhe malsorja janë randue nga frytet e veta e natyra kënaqet dhe qeshet. Por kush dëgjon qeshjen e saj?

Malsorja lakmon qershijat e kuqe. Lakmon qershijat për me shue ujën, se ka do kohë, që edhe misri u ka mungue. Kokrrat e fundit te tij i ruajtën për farë. Nesër duhet me i qitë nën dhe, dhe mandej me pritë derisa të bahet misri i ri. E për do kohë, misrit kanë me i xanë vendin qershijat. Dhe malsorja e re si pranvera, me sy të kaltërt si qielli e buzë të kuqe si qershija, vuen… vuen nga uja. Shikon përtej kodrave dhe maleve, mbyll sytë, shikon… Shikimi i saj i molisun, i mërzitun… Gjithshkafja i asht mërzitun, vetëm jo jeta. Sado e keqe që asht e mjerueme, pa bukë – jeta prap asht e dashtun. Jeta në vetvete përmban një gëzim, gëzimin e të qenunit. E malsorja e re, pos këtij gëzimi, ka edhe një gëzim tjetër, gëzimin e natës. Kur shtrohet nata, dhe ajo shtrohet në shtresa pranë burrit dhe u lëshohet përkëdheljeve të tija mashkullore. Dhe harrohet vuejtja e ditës, uja në gëzimin e mahnitshëm të një çasti. Këto gëzime të natës i dhanë barrën e randë, por barrën e kandshme, të dashtun me zemër ngushtë të lidhun. Shikon qershijat, me i keputë s’mundet se janë të nalta, e në vjetin e kaluem, vetë i asht ngjitë pa farë zorit, – por, me t’avitunit të ndoj burrit, ajo shpejt u hudhte në tokë. Po, se veshja nuk ishte e plotësueme. Mendohet malsorja dhe idhnohet pse nuk mund të këpusë qershija. Por idhnimi në fund te fundit përkon me një dhimbë të kandshme tue mendue se barra, e shkaktueme nga gëzimet e natës, i ka fajet. Ah nett, nett! T’errta e të dashtuna! Kështu mendon malsorja, thjeshtë si asht e thjeshtë dhe e natyrshme dëshira e rinis së saj.

Në prak të kasolles del një plakë e keqe, tue i mbyllë sytë përgjysmë nga se drita e ditës pranverore asht në kulëm të shkëlqimit dhe e verbon. E reja don me i than për qershija, por i vjen turp. Prandaj çohet vetë, lëvizet ngadalë si një barkë me vela kur nuk ka erë, merr një hu të gjatë dhe vehet me këputë një degë. Por shpejt e shef se kot mundohet. Një djersë e lehtë e ftohtë i arrin shtatin e molisun e lëshon hunin dhe ulet nën qershi. E plaka në prak të kasolles s’tundet. Ka zbërthye këmishën e ndytë si qiella e dimnit, dhe ose numron të hollat ose ban ndonj punë tjetër. Po të hollat ku t’i gjejë? Atëherë ban at punën tjetër. E shikon e reja, e din se edhe ajo vetë do bahet si njajo plakë. I shkon në mend burri, tash i fortë si lis i ri, por që do të plaket e do të bahet mu si Rexh Meta, i cili kur vjen, kthen ashtu kot, e shikon me sy të ndytë edhe me fjalë ma të ndyta e ban m’u qeshë burrin e saj dhe plakën. Si me qenë ato fjalën ngushllim tash në pleqni! Por ah! Ndjeu një dhimbë në bark. Ah! Me qenë çikë… ishalla… Por edhe djalë me qenë, s’ka gja; vetë ka me i fitue qeset për me ble çikën për vete.

— O Nano!

— Ç’ke, nuso?

— A ka m’u kthye shpejt burri?

— Po ku vojti?

… Dhe nusja vazhdoi me shikue qershiat se uja gjithnjë e ma tepër po e pushton e një molisje tjetër gjithnjë e ma tepër shtohet.

— Nano! A po munde të na këputish ndoj degëz me qershija se po më rrënon uja?

— S’po mundem, nuso… prit sa të kthejë burri.

E nuses iu droth zemra. Një aht u shmang nga buzët. Diçka u përmbys në mbrendin e saj. Një urrejtje – kundër kuj as ajo s’e dinte – por një urrejtje e pamëshirshme rritej, e zu për fyti e shtrëngoi… dhe e lëshoi kur lotët filluen me rrjedh rrkaj gjatë ftyrës së saj të zbehtë.

Grueja me shtat-zane, e undshme, e mjerueshme, vall çka do të lindi? A mundet me qenë frytë i saj prodhim dashnuer i natyrës? – Fryti i saj i filluem dhe i lindun në mjerim edhe ka me u rritë në mjerim, se vuejtjen dhe mjerimin e merr në trashëgim, dhe si pasojë e këtyne: urrejtjen. Urrejtja me të cilën u lind do ta bajnë ndoshta cub! E cubi asht cub! Rropos dhe u ve zjarmin shtëpijavet të ndrtueme prej vllime ligjesh shoqnore. E ai çka ep për ata gja? “Ma shumë se me ma marrë shpirtin çka munt të më bani!” – pergjigjet cubi i rrethuem me zjarm në mes të katër murevet.

Malsorja nën qershi u shtri me gjëmim, i cili rrfente një dhimbë të jashtzakonshme. Malsorja plakë u çue dhe po i avitej ngadalë. Mbas pak kohe u perzien britma vuejtje lehone dhe vaji i foshnjes; i cili n’at menyrë çpall se asht pjestar i shoqnis njerëzore ndër keto vise të humbuna të botës. E ne nesre, e urojnë djalin me fjalë: “I shkoftë lypa mbarë!” (A ju pëlqen zotni, ky urim për fmitë e juej?)

E natyra prendverore qesh dhe kënaqet që po prodhon qershija të kuqe dhe fëmi të mjeruem.