Bukuria që vret

Hana e zbetë, si fytyra e nji të vdekuri, kundron nga kupa e qiellës. Kundron botën e maleve të kristalizueme nga bora. Kundron kasollat e kristalizueme të katundit, të cilat as frymë nuk marrin. Të gjitha janë mbështjellë në bardhsin e borës. Vret shpirtin e malsorit siç vret shpirtin e artistit shtatorja e barshë e nji grue së lakuriqët.

E në kasolle, e cila gjëmon nën barrën e borës, derdhen dy ngjyra kuq e zi. I kuq zjarmi i votrës në mes të kasolles, e i zi rrethi. Të zeza, t’errta janë skutat e kasolles, nga ndigjohet blegrim i mekun i ndoj delja ose kumbona e lopës. Edhe ata i vret buluria e bardhë. Nga goja u del avulli i afsheve që ngrihet n’ajr, bjen mbi qimet e tyne si brymë dhe kristalizohet. Heshtje. Gjithçkafja e kristalizueme. Nji dorë shtrihet, zen nji dru e shpupurish zjarmin. Rropos nji “botë gacash”. Flaka lëpin errësinën e shkëndijat kërcejnë nën tra dhe nëpër fëtyra rreth votrës. E trupnat e njerzve dridhen, nëpër korriz u përshkohet të ftoftit, që vjen nga skutat, andej nga errsina. Brrr… uf… andej mbrapa shpinet përpijnë errsina me të ftohtit e saj.

— Po shiko mos ngrinë Laroja?

Dhe çohen, i lëshojnë vend rreth zjarmit Larojës, lopës së shtëpisë. Të nxehet dhe ky pjestar familje në kasollen e kristalizueme. E Laroja din si duhet me u shtrimë rreth zjarmit. Po me trupin e saj të math, gati shtypi dy vocrrakë, të cilët i kish zanë gjumi pranë zjarmit.

E kur, andej nga mesnata, acarimi arrin dhe kulmin e vet, atëhere ndër bagëti fillon nji lëvizje. Po, nji lëvizje. Nji nga nji u aviten njerëzve e me syt e vet si me u lutë: “na lëshoni dhe neve të ngrofemi pak rreth yjarmit, se u ngrimë”. Dhe njerzit kundrejt njerzve s’kanë mëshirë, po kundrejt shtazve - po. Prandej çohen, ua lëshojnë bagëtis vendin rreth votrës, e ata vetë shkojnë n’errësinë që përpinë.

… Dhe agimi zbardhë me bukurinë e bardhë që vret. Çohen njerzit me trupnat e mpime dhe me kujtim në ndërgjegje se u kalua dhe nji natë e vështirë. U çuen, por nuk çohet nji vocrrak. Dora e s’amës shtrihet bi të dhe m’at çast nji britmë e tmerrshme shpoi zemrat e kasolles. Dhimba e nji nanës i shkrinë zemrat në vaj, por ç’e do kur nuk shkrin zemrën e vocrrakut.

Po, ishte ngrimë lokja e nanës. Gjaku i tij i kuq dhe i purpurt ish ngrimë ndër dej dhe në zemër, ish bamë kristal, ish ba rubis, për gjerdhanët e metresave. E trupi i vocrrakut, i lokes së nanës, ishte bamë nji shtatore e ngurët e zhgulun nga gjini i nanës.

— Merrnie dhe çonie në qytet kët shtatore. Vendosnie në nji shesh! Dhe si përmendore kushtonia ndokujt. Kushtonia atij që ka ma shumë merita për kët vend! Po, ndoj ministrit o deputetit, o ndokuj tjetër… E në rasë se nuk gjeni ndoj njeri që ka merita të mjaftueshme, atëherë kushtonja atij që ka merita ma pak: perëndis klasike.

Pjesa e radhës
Urime për 1937