Gjergj Fishta Mriz në mal të Helikonës. Kroni Hipokrene.
Pegazi tue kullotë rudinavet. Stine Prendvere. Ndihet nji gurgullim bylbylit.
DUKË I
ZANA E MADHE
Ç’po vallzon njaj zogu i verës
N’p’r ato hije mbi çurila!
Se ç’po lot aj flladi i erës
Me ata lila e karajfila!
Se edhè mali s’ âsht stolisun
N’gjeth e n’bár e n’gjithnduer bime:
Fusha n’lule âsht krejt qendisun,
Hupë ká bregu nder blerime.
Po shkojn flutrat tue flutrue,
Lvisin dejkat poshtë-perpjeta;
Ká nisë qyqja m’ rrem me kndue,
Lule m’lule kullofë bleta.
Neper rrâjë e neper curra,
Kahë dikohen kjartë si argjâni,
Gurgullojn prroje edhè gurra,
Turtlli n’mal ç’po i ndihet zâni.
Kep mё kep po kecen dhizi,
Hidhen kingjat marrin shtoj’n
Mblidhen tok barít te mrizi
Se ç’po kndojn — se ç’po lodrojn,
Se ç’po i bijn, oh! fyllit-o,
Se ç’po i bijn zamares-o,
Tue u nzitë — tue u ngallitë’
Njani tjetrin tue mahitë
Herë me rromë tue u shpotitë,
Tash tue u lye mollzash me kingel,
Tash tue luejtë « dojke » edhè « cingel »:
Rreku malit, ndiqu zallit
Pá kujdes, pá kurrfarë hallit:
Menden flutur, zêmren ngi,
Me u a pasë nji mbret lakmí.
Nen nji qiellë porsi pasqyra
Sod galdon, po, t’tanë natyra,
Edhè njethet n’nji jetë ré
Gjithshka giallë ngallitë mbi dhé.
Ani prá, edhè Shtozovallet
Të lâjn bjeshkët e të lajn zallet
E të vijn ktû me pri vallet,
Dora-dora - bardhë si bora,
Me marrë kângen e me kndue,
Me këndue — e me lodrue,
Mali e fusha me jehue.
Prandej tash un po u piskati,
Qi ktû t’githa t’njehin gati,
Per me njitun vallen-o,
Per me marrun kângen-o,
Si njaj zogu i veres-o.
Ktû piskatë tri herë të madhe, mbasandej me zâ të nalte thotë:
Oj Zâna,
Kû t’jeni
Nder maje,
Nder zâje,
Nder gurra,
Nder curra
Të tana
Ktû eni,
E 'i valle
Të ré
T’a thomi
N’haré
T’këndojm,
T’vallzoim,
Nder hije
Nper vrrije:
Ditë kcimit
E gzimit,
Ditë kndimit
Âsht sot.
I a behin Orët, Zânat, të Lumet e Natës, Floçkat e Shtozovallet tjera.
Jo, po, prá, moj Ore e Zâna,
E ju Shtozovallet tjera,
Un, po, vete tash zâ u bâna
Me u mbledhë tok n’kto vise t’blera
Edhè n’valle tue këndue
Tue këndue - e tue lodrue,
T’i pershndetna stines s’ ré,
Qi e kerthnesët e t’tâne gjallní
— Si nder fusha Elizé -
Po lulzon per bukurí.
Eni t’kapna dora-dora,
Dora-dora - bardhë si bora,
E t’a thona ktû nji valle,
Qi t’jehojn bjeshkë edhè zalle.
— Si nder fusha Elizé -
Po lulzon per bukurí.
Eni t’kapna dora-dora,
Dora-dora - bardhë si bora,
E t’a thona ktû nji valle,
Qi t’jehojn bjeshkë edhè zalle.
SHTOZOVALLET
(tue kndue pale e pale)
Buloi molla, lulzoi ftoni,
Rrijn bylbylat tue këndue:
Burre i forte Agamemnoni
T’rrebtë nji ushtri në kâmbë ká çue;
Vetë n’Aulide edhè u ká pri,
Tue i ngarkue m’njimí galé,
Per me dalë tej pellgut t’zí,
Per me shâmë Trojen per dhé.
Akejt Troja pse i koriti
Edhè zi ftyren u a pat,
Lekë Paridi kúr grabiti
Menelaut Helenen fat.
Por tallaz gjithnji rri deti
Natë as ditë s’ pushon duhija:
Strukë n’lymâ pre’ atij sikleti
Me duer n’i ká ngelë ushtrija.
Vjen Kalkanti, dijs në za,
E Agamnonit thotë me gojë,
Se s’ do t’shuej erë e murrâ
Se edhè as Trojen s’ do t’pushtojë,
Po kje se aj asaj Zojës Djanë
T’bijn e vet nuk i a bân flije:
Njat Ifigenin, si Zânë,
Të tanë jetë e të tanë hije.
Fort âsht vra Agamemnoni:
Si gúr vorri rin e s’ flet:
Me sá gurret dahet prroni,
Prindja s’ dahen fmijvet t’vet!
Vojtë ká fjala Ifigenís,
Se kisht’ lypë dijsi Kalkante,
Qi per fat e nâm t’Greqís
Flije Dianës ajo t’i u bânte.
Edhè vasha aty âsht çue m’ kambë,
Ká hjekë rubë e kacilitë,
E t’ká vû kshet e mahramë,
Mirë t’a veshë, mirë t’â kandritë:
Njet unaza e stringla arit,
E derdhë veshen palë e palë
— Si nji vashë, qi fat ven s’ parit -
Para t’et ajo ká dalë
Edhè i thotë plot amelcim:
«Tatë, o tatë! o i lumi tatë!
Shka jè zymtë e rin n’mendim?
Shka rrin punës ti kshtû t’i u matë?
Mue per flí po m’ lypin zotat:
Pse nuk m’ mêrr e m’ vên n’therore,
T’kthielltë Atdheut per t’i a reshë motat?
Per t’i a shue çdo mní mizore?
Ti dér n’Trojë me shkue nisë jé
Edhè bâ ké bén e bâmë,
Me dikue, po, per Atdhé
T’gjakut t’and cirken mâ t’mbrâmë:
Po a nuk jam un jote bí?
Po a gjak Danajsh s’ kam nder dej,
Qi mos t’des sod per Greqí,
Per Hyi t’onë e per Akej?
Çohna, tatë, pse vonë ká shkue,
Pá u shkrî Troja n’flakë e n’shkndija,
Prîmë m’ therore! Edhè pa mue
Kjoftë e rrnoftë per jetë Greqija!»
Kshtû ká fole e bija e nanës
Edhè nget n’nji rrash të blerë,
Kû m’ therore, kushtue Djanes,
Ká shtrî qafen per m’ e therë.
E ç’m’ atbotë rá paq tallazi,
U shêm Troja e u bâ kreit djerr,
Rrezet dija dheut i shprazi:
Nâmi i Grekut mort mâ s’ merr.
Duket së largu Ora e Shqypnís tue ardhë kah
aj log Zânash, aty-ktû tue mbledhë bimë e lule.
ZANA URANJE.
Amanèt, moj Zâna e Madhe,
Shikjo ‘i herë ka’ ato livadhe
E, a thue e njef njat Hije të bardhë,
Qi tektej duket tue ardhë,
— Sikúr bân hâna me dalë –
Aty-ktû m’lule tu’ u ndalë?
Kputet vallja e të gjitha Shtozovallet kqyrin habitshem kah livadhet.
ZANA E MADHE.
Se kush âsht manà s’ e dí
Orë a Zânë a se hyiní.
Por, me giasë, kishem me thânë,
Se kjo Orë nuk âsht as Zânë,
Veç se âsht zoja Qiteré,
Qi në buzë t’ksaj stine s’ ré
Vien pre’ Olympit m’ Helikonë;
Perse s’lumes — si po i thonë –
Po i u kandshin kânge e valle,
Hije, vrrije, bjeshkë e zalle :
E blerime, gurgullime
T’cemtë currilash — e bylbylash :
Vjollcash, lilash — karajfilash :
E po i kandei me lodrue,
Me hypë shrregull, me këndue
Shpat e m’ shpat e prrue më prrue,
Hý e nieri me galdue.
ZANA KALJOPE
Jo, po; besa, mirë po thue:
Zojë Hyineshë m’ dán edhè mue.
Shifni ‘i here ju, Orë e Zâna,
Si po shndritë nper lila e thâna
Porsi dielli e porsi hâna :
Si ajo bora krés s’ Cukalit,
Si ajo bryma e rudinës s’ malit.
Se un kund shoqen pá s’ i a kam
As në rrash as në rragam
Kahdo ardhë kam rrokullís.
ZANA KLIJE
Veç ne kjoftë Ora e Shqypnís,
Qi un nji herë veç e kam pá,
Por qi ndryshe dajtë nuk m’ ká,
Veç si drita tue ague,
Veç si rrezja tue flakue :
Si njaj flladi në prendverë,
Qi fershllon nper gieth të blerë
E me ta, thue, dishka flet,
Kahë i njethë në jetë e shndet.
E veç m’ rrêjn, ndoshta, kta sye,
Se, ka’ e shof kshtû tue shkelzye,
Të tanë rreze e të tanë jetë,
Kish’ me thânë se âsht ajo vetë.
SHTOZOVALLET
(tue kndue palë e palë)
Kahe jé nisë? kahë don me shkue?
Moj t’raftë e mira!
Në log t’onë a don me urdhnue?
Moj t’raftë e mira!
Se ktû jem’ do Shtozovalle,
Moj t’raftë e mira!
Qi kndojm kangë e këndojm valle,
Moj t’raftë e mira!
Këndojm valle me haré,
Moj t’raftë e mira!
Neper ag t’ksaj stine s’ ré,
Moj t’raftë e mira!
Per të reshë augur mbi dhé,
Moj t’raftë e mira!
Shûjtë e paq edhè liri,
Moj t’raftë e mira!
Jetë e shndet e dashtuní,
Moj t’raftë e mira!
ORA E SHQYPNIS
(me do sherbelë e rozmarí në dorë.)
Mirë se u giêje e zêmra u kndoftë!
ZANA E MADHE
Mirë se vien e njashtû kjoftë,
Si per né ashtû per ty
ORA E SHQYPNIS
Se un kam marrë-ó dhén me sý
Edhe dalë nder kto zabele
Per të gjete nji rod sherbele
Me do shpêndme e rozmarí,
Qi nji lang me to me zí,
Per t’priskue do bjeshkë e vrrî
Dikû atje kû un rrí me bigë
T’u mbajtë larg çdo kob e t’ligë.
ZANA E MADHE
Amanet, moj rrezja e bardhë,
Kush jé ti? kahë jé tue ardhë?..
A jé brymë, moj, a jé borë?
A por jé Zanë, a se Orë?
ORA E SHQYPNIS
S’ dij, ju Motra, a do t’a dini,
Se si e quejn êmnit njat dhé,
Per mjedis qi e dán Shkumini
Si shogë arit vashet t’ré:
Qi njânës i Vardari e thuer,
Per t’gjatë s’ tjetres e puthë deti:
Poshtë Devolli i vjen tërthuer
Gjerdan Drini i rrmen perkrejti?
ZANA E MADHE
A mos thue, moj, per Shqypní?
Per njat vend per bukuri,
Kû mâ gjallë ndritë hâna e dilli,
Kû mâ kandshim lulzon Prilli,
E kû male ká e kodrina
E ká fusha e ká rudina
Te tanë hije e t’tanë blerime
Pêmë e lule e githnduer bime,
Fllade t’amla e gurgullime:
Kû ká lume gurra e shé
Si kurrkund njeti mbi dhé:
Thue jane fushat Elizé?
ORA E SHQYPNIS
Per Shqypní, po, jam tue thânë:
Per njat vend t’plleshem e t’gjânë,
T’cillin vetë Natyra nânë
Me 'i mí t’mira e ká stolisë,
Thue me dorë se e ká qendisë.
ZANA E MADHE
Jo, po, e dijm, besa lum Hija,
Se nji veno porsi Shqypnija
Nuk e ká, jo, rrokullija,
Kahë do qi bie dielli e hâna
E prijn valle Orë e Zâna.
Se Shqypnin na, dikúr motit,
— N’ato kohët e Gjergi Kastriotit
Me kta sỹ, po, pá e kemi,
Se edhè lá, maná, atje jemi,
Neper lume tue turfllue,
Neper gurra t’u freskue,
Neper mrize tue këndue,
Tue kendue - e tue lodrue
Qi mâ mire s’ ké si i a thue.
ORA E SHQYPNIS
E pra, un jam Ora e Shqypnís;
«Gjeraçinë» êmnit më thonë,
Edhè rrí atje mbi Valbonë
Neper biga e hije blinit
Ke ato bjeshkët e Dukagjinit.
SHTOZOVALLET
(tue kndue palë e pale)
Kjosh e bardhë e kjosh me jetë!
Te shkoftë moti si do vetë,
Të shkoftë moti tue këndue,
Tue këndue — e tue vallzue,
Tue kecye — e tue shkelzye
Neper gurra — e neper curra,
Neper mriza — e gepariza
Bjeshkë e m’ bjeshkë e shpat me shpat:
T’u bâftë dita nji sahat –
Nji sahat t’u bâftë ty dita:
Êndu shtatit porsi drita:
Gjeraçinë mbi tjere petrita –
Zojë e randë n’at krye t’Malcís
Siellsh mbi hasem të Shqypnís,
Siellsh ka pak e shitosh shum,
I rropossh t’gjith kulihum.
ZANA KALJOPE
Oh! e lumja per Shqypní!
Se atje ké besë e burrní,
Se atje ké zêmer e trimní,
Ké kuvend e bujarí,
Erz e nderë e fisnikí,
Si kan pasë burrat e dheut
N’ato kohët e Akil Peleut.
ZANA ERATO
Jo, po, prá: nji fis bujar
Po ishte 'i mend fisi shqyptár;
Perse un vetë atje kam pá
Djelm me u prekë, po, kryet më trá,
Ardhun shtatit si namlija:
Kam pá vashat si silvija,
Me u ndritë llâna - porsi hâna,
Me u ndritë dora - porsi bora:
Njana ixhí — ruejtun n’kutí,
Tjetra lule rritë n’saksí,
Kush fëllanxë, kush hajmali
T’gjitha zoja per njerzí.
ORA E SHQYPNIS
Mirë, por s’ dij a thue u ká rá
Ndonji herë, Motra, me pá,
Se si Ishohet m’ luftë Shqyptari,
Se si ndezet vendi zhari
Kúr t’a zjerrë aj t’prehët çelikun
E t’a msŷj per ballë anmikun,
Si ajo rrfeja tue gjimue,
Jo m’e pré, jo m’e shkurtue,
Jo per tokë dekun m’ e shtri,
Por gjallë m’ kambë, thue, m’ e perpi?
Jo, po, po; Shqyptari i ngratë
Armë e besë i ká zanate
Si kurrkush tjeter mbi dhé:
T’a bân deken si me lé.
Veç — kercuna, váj medet! –
Gati tash nja pêsqind vjet,
Çohet Turku e i bje Shqypnís
— Malukati i madh i Azís –
Edhè t’mjeren moj Shqypni
T’a shkretnon, t’a veshë në zi:
Me i u dhimbtë gurit e drunit.
Sá s’ po dij si m’ i a kjá hallet.
ZANA E MADHE
Shka po flet, moj - Shto-Zo’, Vallet!
ORA E SHQYPNIS
Jo, po, Motra, besa prá –
Lê se zêmren i a ká thá,
Tue e bâ t’mjeren me kjá,
Por dér shpirtin flligjë i a ká:
Sá qi, besa, o Motra t’mija,
As me u njoftë s’ njifet Shqypnija,
Per shka kênë ajo ká motit
E per shka âsht bâ n’ditë te sotit.
TË LUMET E NATËS
Atê e vraftë Zoti,
Atê e thaftë moti!
Qi kshtû - barbari -
At vend t’lulzuem,
Kû rnon Shqyptari,
Paska shkretnuem
E lshue n’mjerim.
Per tê asnjihera
Mos çiltë Prendvera:
E ndjektë potera
M’ t’Lem e m’ Prendim.
ORA E SHQYPNIS
Por i urti e pat lâne fjalë
Dalë kadalë, moj zêmer-valë,
Se vjen moti per kadalë;
Edhè kshtû, mbas sa mjerimit,
Mbas sa lotsh e sa desprimit,
Shqypnís dita na i ká ardhë –
Na i ká ardhë - po, fati i bardhë,
Qi me dalë ajo zojë m’ veti…
TË GJITHA ZANAT S’ BASHKUT
Shqypnija ká dalë zojë m’ veti?
ORA E SHQYPNIS
Po, Shqypnija dalë ká m’ veti,
Si çdo tjeter Shtet mbi dhé,
Ligje e pare ajo tue pré:
E me ushtrí — e qeverí:
Merr e nep me kê t’duejë vetë:
N’kuvend Mbretensh thirrë e pvetë:
Perposë Zeusit, s’ shtrohet kuej:
Me dorë m’ báll i rrin i huej’,
Qi dér dje ndêj tue kqyrë çark,
Edhè mbajtë i a pat gjûn’ m’ bark.
ZANA MELPOMENE
Po ti ashtû, moj vetull-njalë,
Na ngushllo pak gjâ me fialë –
Na ngushllo, po, sado pak;
Se, maná, mue zêmra gjak
M’ ka pikue, per shka kam ndi
Per të mjeren moj Shqypni,
Si ká hjekë kjo keq e zí
Si i ká shkue moti tue kjá
Herë nen Turk e herë nen Shkja,
— Eh kta Zeusi m’ i paste vrá!
ORA E SHQYPNIS
Jo, po, prá; ne ditë të sotit
Shqyptarija a e lirë si motit:
Si pat kênë n’kohë t’Gjergi Kastriotit,
N’kohë të Burrit, n’kohë t’Agronit,
T’cillt, si vala e nji përronit
Qi kah dkohet turra-turra,
Tue dermue shkon landë e curra,
Dermue e kan pá dhimbë anmikun
Per t’mprojtë shpín, erzin e mikun.
E vertetë se sod n’Shqypní
T’tana punët nuk jane n’hullí,
Ke Shqyptarët shpesh marrin jashtë
E s’ shkojn t’gjith si kisht’ me u dashtë;
Por se foshnje enè âsht Shqypnija
E „ço e rrxo" me hecë zên fmija:
Se, medjé, edhè Shqyptarís
Me i vue i duhet - porsi fmís -
T’gjitha Ingatët e foshnjenís.
S’ ngrehen Shtetet m’kambë e m’ dorë
Si me ngrehë bata nper borë!
Tash hecë moti, tash ndrron stina,
Ulen malet me çetina,
Çohen kodrat me rudina.
Edhè kshtû, moti tue ardhë
Dikúr dita ká me zbardhë
Qi Shqyptarët të bijn m’ hulli
E kjo e bukura moj Shqypní
Të lulzojë — të gazmêndojë
Zojë m’ vedvedi p’rherë t’lumnojë.
ZANA TERSIKORE
A din shka, moj Gjeraçinë,
— Mori bryma ne ledinë –
A t’i lâmë kto derte e halle
E na prij ti ktû nji valle. –
Prijna 'i valle bukurí,
Si qi hecë vallja n’Shqypní?!
SHTOZOVALLET
(tue kndue palë e pale)
Edhè hâna do t’a dije
Edhè dielli do t’két pá,
Se per çark ksaj rrokullije,
Si Shqypnija i vend nuk ká.
Fusha t’gjâna e kodra t’blera,
Vaditë n’lume, gurra e shé,
Me gaz t’vet ktû i veshë Prendvera,
Si kurrkund njeti mbi dhé.
Nen nji qiellë perherë t’kullueme,
N’rreze e n’dritë pershkue unjí,
Bjeshkë e male të blerueme,
Si vigâj, shtiellen n’ajrí.
Mbi ato male e bjeshkë kreshnike
Djelmt skyferë po i bâte nana,
Armët e t’cillvet, p’rherë besnike,
Po u permendshin n’fise t’tana.
Atje léjn, po, Toskë e Gegë,
Si dy rreze n’flakë t’nji dielli,
Si dý rrfé, qi shkojn tue djegë
Kúr shkrepë rêja nalt prej qielli.
TE LUMËT E NATËS
_(tue lodrue) _
O Zojz i perjetshem,
Ti zín — e morín,
Ti t’ligat — e shlligat,
Ti damin e gramin
E boren — e breshnin,
E t’zin sŷkerveshnin
Shqypnijet mba larg.
Reshja t’mbaren,
Shtoja faren:
Bân qi p’rhera
M’ vise t’saja
T’qeshë Prendvera:
Kurr uzdaja
Mos t’a gnjejë:
N’tê t’shperthejë
Vedit Lili,
Karajfili,
Drandofilli,
Edhè dilli
Nder kto vise
Vedit t’rrise
Grunë, tagjí:
Si m’ hardhí
Qarri rrush
T’bâjë n’gajush:
Hithi, Ipusha.
Neper fusha,
N’mal, nper vrrîje
Mjaltë të rîje:
Bashkë të flîje
Kîj’ me bisha
N’pyllë nder pisha;
E kúr hâna
Balle-gjâna
T’nisë e t’shndrisë
M’ ato male — m’ ato zalle
Orë e Zâna
Njitun valle
Dora-dora,
Bardh si bora,
Të këndojm
Te lodrojm,
Fat e jete Shqypnís t’i urojm.
ZANA E MADHE
(tue piskate)
Oj Shtriga,
Qi t’liga
Njerzimit
I lshoni,
Kahë naten
Kerkoni
Nper tbana,
Nper stana,
Nper shpija
Të fqivet,
E fmivet
Në djep
Per t’madh gazep
Mushknít u a hani:
Kû t’jeni,
Ktû eni,
E me rizë hjekun
E gúr me gúr.
M’ anmiq t’Shqypnis
M’ a Ishoni 'i namë
Të madhe fort.
(Hijn dy shtriga, tue lodrue, me nji fultere e me
nji trikamç, (saxhak) ne dorë. Mbas ktyne hijn tie-
at: do me faculeta lidhun m’ krye, si zingare-
let, e do me faculeta të zhdredhuna e me ka dy
gur ne dorë).
SHTRIGAT
O Zoiz i pushtetshem,
O Zojz i perjetshem,
M’ânmiq të Shqypnís
— N’dashtë t’huej, n’dashtë të shpís –
Lsho puçat e «lís»,
Lsho t’pimt e «sergís»:
Lsho «gunga» - Isho «lunga»
Lsho rebe - edhè «zgjebe».
«Gerbulen», «lulbardhen»:
E lshojau ti mardhen,
Lshou plajmin e zushen:
Kreit thajau ti fushen
Qi t’mbjellin, mos t’korrin:
Vorfnojau oborrin
Me dam nder bagti,
Nder dhên e nder dhí:
Mos lên qi në voter
T’u rritet vllá a moter.
Lshou rreshme edhè ortiqe,
Lshou t’zeza e rreziqe,
E t’zhyten — e t’mbyten
N’gjak t’vet edhè n’jarg.
Çik! Rik! Çik!
Çiki! Riki! Çik!
Çiki — riki — çik — çik!
Çik! çik! çik!
Çiki — riki — tuk!
Tiki — taka — tuk!
Çiki — riki — tuk!
Çiki — riki — tiki tuk!
Qiripup!
Qiripup!
Tiki — taka — cuk
Çiki — riki — tiki — taka — cuk!
SHTRIGAT.
(tue lodrue)
«Pse edhè hana do t’a dije,
Edhè dielli do t’két pá,
Se per qark ksaj rrokullije,
Si Shqypnija 'i vend nuk ká».
TË TANA SHTOZOVALLET SE BASHKUT
«Rrnosh e kjosh, oh moj Shqypní:
Rrnosh e kjosh gjithmonë si vera,
E me pagjë e me Liri
Per jetë t’jetës të rrnoftë ty ndera.»
(Hijn dy Zânat, Bora e Bieshka, me Silen, nji
vajze shkodrane nja trembëdhetvjeçe).
BORA
T’paçim, Zânë, sá gjithkto male! –
Porsà sod muer me vezllue
Hylli i dritës m’ at vetull mali,
E nper lugje e nper blerime,
Zogjt e verës shkrȋheshin n’valle,
Edhè bulku, m’ krah parmenden
E vû para qét nen laver,
Dilte n’arë me kapë aj punen,
Un e Bjeshka — na dý shoqe,
U vûm m’ shtek fíll m’ anë prej Verit
Per me pá e me soditun
Se si toka n’ato vise
Bukur ȇndte gieth e lule :
Se si rrmejshin prrojet malevet,
Si gurgllojshin gurrat krepavet
E si njethej bari fushavet;
Persè shpesh, moj Zâna e Madhe,
Kem’ ndie shoqet tue ligjrue,
Se as vetë Fushat Elizé
S’ po ishin t’bukra si njaj dhé.
Edhè, besa, prá ashtû po ishte :
Të tanë vêndi nji lulishte :
Borë në bjeshkë e voes në vrrȋ :
Fusha njethë për bukurí :
Gjith motmoti ‘i Shgjergj i rí.
Sŷnin kndellë e zêmren kndellë,
Atij vêndi shtŷ jem’ kthellë,
Edhè mrrȋ kem’ n’nji terthore
Kû po kishte ‘i lum t’madhnueshem,
Pertej lumit nji gjytet,
Brî jit nji kalâ,
N’báll të kalás nji liqê t’gjânë :
Prej si rriedhte edhè nji lum,
Neper tê êndeshin anijat
— Velat ndê per t’gjatët t’pajarit –
Si ato mjellmet neper glina.
Por po kishte edhè nji shé,
Kjarët qi rrmete krés së gjytetit:
Thue se argjân dikohej malesh,
T’u pershkue neper do suka,
Kû e kerthnestë êndte hardhija,
Njethej fiku e zerdelija,
Ftoni, pjeshka edhè qershija,
Me ato dardhat moskadele,
Me ato shegat tivaresha,
E me molla faqe-kuqe
E me kumlla bordarike,
Kypça, ullîj e gjithnduer pême,
Si kurrund njeti n’ket dhé.
Aty ‘i herë rám zhyt m’ at shé
–- Mbasì u bânë cilat e mdhá –
E t’filluem mbrenda me u lá,
Dér qi dielli u çue n’mjesditë.
Mandej zên me na thekë ûja,
Edhè dalim shûjtë me gietun.
Mjelim sutat hijes s’ malit,
Xjerrim mjalten jashta zgavrrash,
Mbledhim dredhza e urtyta bjeshkve
Gjêjm nji rrasë të Imuet mermeri
Per tryezës, e shi mbi stom
T’atij sheu, n’nji grykë t’blerueme,
Strukë nder badra te lulzueme,
Per anë rrase me ngranë u vûme.
Kúr, pá pritë e pá kujtue,
Qe, po vjen njikjo bí nierit
Edhè fíll na shklet mbi rrasë,
Qi per tryezës para ki 'm pasë,
E na derdhë kjumshtin per tokë,
Na shperdán mjalten per rrasë,
Edhè pêmët n’pluhen na i lshon,
ZANA E MADHE
Po pse n’vênd shitue s’e kini ?
Kushdo shklet mi tryezës të Zanavet,
Pá ndeshkim aj nuk don lânë,
Sikúr urdhnin qi u kam dhânë.
BJESHKA
Besa, po, moj Zana e Madhe ;
Njashtu âsht krejt si ti po thue.
Edhè un deshta m’e shitue :
M’ e bâ deshta garravâxh,
Qi mos t’kisht kush shka me pá ;
Veç kjo Bora — shoqja e ême –
M’ thotë: âsht fmî, e garravâxh
Mos t’a bâjm; por t’i lshojm zverdhcen
Dér n’ditë t’verës - sod nji motmot.
Aty u zûm shoqe me shoqe,
Edhè kthelltë na shkuem me fjalë:
Un e dojshe garraväxh,
Kio veç ftyren me i a zverdhë –
Ftyrë e sŷ m’i a bâ çapî.
Qatje vonë rám t’dyja n’godi,
Ktû m’ e prû perpara teje,
Me i a dhânë ti vetë ndeshkimin.
SILJA
(vedi me vedi)
Zojë !.. Kû gjindem vetë ?.. Kto grá
Kush do te jén?
##### ZANA E MADHE
(Silja)
Pse s’ ké fishkllue,
Kahë ké rá atij bregu t’sheut?..
Kúr të bijsh vetmís s’ndo 'i vendi
E mos t’dijsh ti vetë me kndue,
Fishkllò atëhera rrugës, mos tjeter,
Per t’vûm n’beh, po, Shtozovallet,
Qi aty t’Mirat mund të ndollin
A t’u lá, ase m’tryezë tue ngranun.
SILJA
Me fishkllue m’ thue?.. un nuk jam djalë.
N’Shqypní varzat nuk fishkllojn.
##### ZANA E MADHE
Mirë; po ti, moj bijë, kahë jé?
SILJA
Prej Shqypnijet.
ZANA E MADHE
Prá, Shqyptare?
SILJA
Po, Shqyptare e bijë Shqyptarit,
Fis e besë e Fé t’të Parit
Qi dér m’ sod kurr s’ ká mohue.
ZANA E MADHE
Kênke e Kshtênë?
SILJA
Po; katolike.
ZANA E MADHE
Vashë o nanë, githmonë fisnike…
(Orës s’ Shqypnís, e cilla po rrite tue bisedue
t’ ultët me do Zâna tjera).
Po shikjo, moj Gjeraçinë!
Ktû po kemi 'i vajzë Shqyptari :
A thue e njef? a thue t’ká rá
Me e pá ti ndojherë n’Shqypní?
ORA E SHQYPNIS
(Tue i u avitë Siles e ne njanen dorë tue e
Imue krejet).
Po a Shqyptare jé, moj bijë?
SILJA
Po; Shqyptare.
ORA E SHQYPNIS
Kû ké lé?
SILJA
N’at mollë Shkodre, n’krye t’Gegnís,
Prej kahë s’ pari Shqyptarís
Zû me i shndritë hylli i Lirís.
ORA E SHQYPNIS
Vajzë shkodrane, pra?.. Sa mirë
Asht tue m’ardhë, qi edhè un po ndolli
Ktû me tŷ.
SILJA
Po ti kush jé ?
ORA E SHQYPNIS
Un jam Ora e Shqyptarís.
SILJA
Po kto varza kush, thue, janë ?
ORA E SHQYPNIS
Njana Orë e tjetra Zânë…
Këto janë, moj, Shtozovallet:
Njato t’Bukurat e dheut.
(Silja tmerohet e struket nen sjetull-t’ Orës
së Shqypnis).
Jam un ktû: s’ t’bâjn gjà; mos druej.
Veç, si ti ké ndollë ktû, m’ thuej.
SILJA
Un? s’ e dij.
ZANA E MADHE
Po t’kallxoj vetë.
Bjeshka e Bora - kto dy Zâna
T’logut t’êm, ktû n’Helikonë,
Paskan dalë sod, tue zbardhë drita,
Edhè marrë kan dhén perpjetë,
Per me pá e me soditun,
Si lulzon asajt prendvera.
Kshtû t’u êndë kto bjeshkë e m’ bjeshkë
Shpat e m’ shpat, e mriz më mriz,
Kênkan kapë dér m’ at mollë Shkodre,
Jashtë gjytetit nder do suka,
Kû po rrmete i kjarët nji shé…
ORA E SHQYPNIS
Kiri.
ZANA E MADHE
M’ stom t’ktij sheu, m’ at hera,
Nen nji hije e strukë nder badra,
Jânë ulë Zânat per me ngranun.
Kúr, qe, vjen kjo bijë Shqyptarit
Edhè fíll me kambë m’ tryezë t’tyne.
Por, ke kto nuk mund rán n’godi,
Se n’ç’ mndyrë vajzen me e shitue,
— Sikúr né na nep zakoni
Kúr ndokush tryezen t’na shklase -
E kan prû ktû para meje,
Qi shi vetë un t’a shitoj.
ORA E SHQYPNIS
(si në kujdis)
Pse me dalë, moj bijë, n’Záll t’Kirit?.
A s’ t’ká msue jot-amë ndojherë:
Se 'i vajzë, qi ruen shpín, ruen shpirtin ?
SILJA
Jo, po, e dij; por disá shoqe
U bâmë bashkë e duelem n’Bardhaj,
Per të mbledhun atjè lule.
ORA E SHQYPNIS
Por aq larg persè me u shtŷ…
Shka u jânë dashtun ato lule?
SILJA
Besa, zojë, veç persè neser
Na kremtojm pêsdhetvjetorin
E t’ndertuemit t’njasai Shkolle
Kû na zâm; e prandej deshtem
Sod t’i mbledhim nji tubë lule,
Per m’ e çue neser dhantí
- Pêng dashtnije e evarije,
Per shka psojn Msueset me né,
Qi t’ushtrohna n’dije e n’Fé,
E n’dashtní të flakët p’ r Atdhé -
Kshtû na duelem dér nder Bardhaj,
Per te mbledhun do aso lulesh
Neper badra.
ORA E SHQYPNIS
Po a fmî shkolle
Jé, moj vajze?
SILJA
Si urdhnon.
ORA E SHQYPNIS
Të cillen shkollë ndjekë?
SILJA
T’paren klasë Normale
N’shkolle fêmnore, qi mbain n’Shkoder
T’ndertat Motrat Stigmatine.
ORA E SHQYPNIS
Oh! po, i njof e mire e dí,
Se me ç’zéll e me ç’dashtní
Kto punojn per Fé e Adhé,
Qi me i rritë varzat fisnike,
Grá shqyptare e shpijanike:
Nderë e Fés e nderë e Atdheut,
Njimend mesa t’Skanderbeut.
ZANA E MADHE
A po ndien, moj Zâna e Madhe,
Shka po thotë kjo vajzë shkodrane?
Kio po thote, moj vetull-njalë,
Se dér n’Bardhaj paska dalë
— Nder ato rudina t’blera –
Bashkë me disá shoqe tiera,
Mbasi dielli u çueka m’ cila,
Per të mbledhun vjollca e lila,
Drandofille e karajfila,
Shebojë, iris e zymyla,
Gjithnduer lulje e gjithnduer bime,
Qi me ndreqë me ato blerime
Sá mâ t’kandshme ‘i tubë per sỹ,
Per t’i a çue mandej dhanti
— Pêng dashtnije — e evarije –
Njasaj s’ Pares s’ Shkollës femnore,
Qi n’gjytet t’Shkodres mizore
Aq me zéll, dashtní e dije
Stigmatinet mbain per fije,
Kû kjo vajza âsht msim tue xâne.
ZANA E MADHE
Po a thue din, moj, ti, me m’ thanë,
Stigmatinet se kush janë
Me kujdes qi kshtû t’nji nane
Msuekan n’shkollë varzat shkodrane?
ORA E SHQYPNIS
Janë Vestalet françeskane.
Qi t’kushtueme Nazareut,
Shpînen sjellë i a kan ktí dheut :
E t’kullueta porsi lili
Qi nper voes t’agimit cili
— Nji rahá ato e parrizit –
Bashkë me Arvalt e Sh’ Frano Asizit,
Me ata Etent Françeskâj,
— Kênë per Fé gjithmonë vigâj –
Ruejn n’Shqypní flaken e Unjillit,
Qi dikúr e prû prej qiellit
Fjala e Mendes s’ Perendís,
Prometeu i rí i njerzís;
T’cillin forcat kundershtare
M’ kryq mberthye e kan m’ Sukë Kalvare
ZANA E MADHE
Françeskâjt ke po i zên n’gojë,
Tash nder mend po m’ bjen, oj zojë,
Se disá nder këtà Freten,
Qi n’Shqypni kushtue kan veten
Fés e Atdheut, na njoftë i kina
Edhè m’ brej, aha e çetina,
T’Helikonës neper rudina,
Kthelltë me Ivore tue i zgavrrue,
Êmnat na u a kemi shkrue,
Qi n’harresë kurr mos me u qitë.
ORA E SHQYPNIS
E vertetë. Malit t’u njitë,
Un kam pá shkrue m’ trup t’nji blini:
Át Leonardin De-Martini:
Êmni i atij në zâ vjerrshtarit,
Qi me shkrue nisi mâ s’ parit
Kângë në t’amblen gjûhë t’Shqyptarit;
E qi i pari pat guzimin,
N’shkrim Europës m’ i a lshue kushtrimin
Kundra dhûnës e padrejtsís,
Qi po i bâhej Shqyptarís,
Tue e lânë nen zgiedhë t’Turkís.
ZANA E MADHE
Po; por ká prap do êmna tjerë,
Shkrue mbi landë t’ktij vendi t’blerë,
E qi un tý, qatje mâ vonë,
Kúr te prîjë nper Helikonë,
Bigat t’ona per me pá,
Ne shêj t’gjith kam me t’i dá. –
Veçse mue krejt po m’ habitë
Kahë po m’ thue, mori petritë,
Se kjo vajzë në shkolle âsht njitë :
Po a njimend se edhè n’Shqypní
Ká nisë grueja me u pertrí
Neper dije e gjytetní?
ORA E SHQYPNIS
Jo, po, prá, moj lum pinjolla,
Sod n’Shqypní 'dhé po ká shkolla,
Kû shkojn varzat shqera shqera
— Si ajo bleta kahë prendvera
Edhè at msim thithin me dije,
Qi Shqyptares t’i két hije:
Edhè 'i shkollë, besa, lum Zâna,
Qi dán n’shêj n’Shqypní nder t’tana
Po ishte ajo shkolla fêmnore
Qi n’at Shkodren t’onë mizore
Stigmatinet çilë e kan,
Mbas programit françeskan:
Fé e Atdhé e miré me t’hujë,
Per pá u bâ robi i kurrkujë:
Qi secilla n’shpí të vet
Të jesë zot e pashë e mbret;
Edhè bijavet shqyptare
Me u dhâne msimi n’gjûhë amtare.
Edhe fmija shqyp me u msue.
ZANA KALJOPE
Ky âsht program, taman program,
Bâ per trû e jo per dhâm:
Bà per trû e t’mire te zânsit,
Jo per dham e bark t’msimdhânsit.
Me u msue fmija shqyp po thue?..
E po ç’n’gjûhë posë në gjûhë t’t Parit
Mund t’zânë n’shkollë t’bijt e Shqyptarit.
ORA E SHQYPNIS
E vertetë se mîfet n’ujë,
Fmít në shkollë tue i msue n’gjûhë t’hujë
Prej kahë fmija - shpresa e Atdheut –
Dalin si baktija e Ndreut :
Mos m’i u dashtun gjâ kurrkujë
E as Shqyptarë nuk janë, as t’hujë.
Veç n’Shqypní, si e dij un hollë,
Gjithshka mujt dikúr me ndollë
E prandej ç’do i huej krye - tollë,
Mlysh, a krap a mende - kubel,
Qi n’vend t’vet t’a bâne zhubel
Tue e gjuejtë m’ Ivore e me voe sklluka
— Zêmer pus, majmun kahë duka –
E qi bâ ‘i herë pazarllek,
Shqyptarín m’ e bâ qifllek
P’r atà Çfutent e dheut t’vet
— Si t’kisht’ mbetë Shqypnija shkret –
Porsa e vuell deti n’Shqypní,
T’ngrefi plang e t’ngrefi shpí,
T’çili shkollë e t’grumblloi fmí
Kû t’u vûni ‘i mij leçí,
N’gojë Shqypnín kurr mos m’ e xânë :
Nji fjalë shqyp kurr mos m’ e thânë :
Librat shqyp — me i bâ nji gyp,
E tue frŷ erë e murrâ,
T’gjith me i hjedhun n’flakadâ:
Me mbajtë t’hujët per njerz bujarë:
Skanderbegun m’ e quejtë « Shkjá »
Të gjith boten m’ e mbajtë vllá,
Posë Shqyptarësh; e se Shqyptari
— Per me i hecë puna per s’ mbari –
Ai do t’kapej veç me fé,
N’t’ cillen fat kisht’ pasë me lé,
Pá çá kryet, aspak p’r Atdhé :
Persè, thotë, ‘i Shqypní m’ veti
S’ mund t’a bâte as Krajli as Mbreti,
Mbasi mbrendë kisht’ muamedan
Rregresist, e pak kristjan
Primitiv, qi per kurrgjâ
S’ ishin t’zott, veç se me fâ
Me fiq barkun.
ZANA KLIJE
Çudë me bâ,
Si persritet historija !
Kshtû si psue paska Shqypnija,
Besa, psue ká rokullija,
Ç’ se zû e Drejta me marrë m’ thue,
E m’ krye t’vendit hajni u vue,
Me pré ligjë, me dá kanue.
Kurdoherë qi i huej vû sye
Mos me lânë qi ‘i kóm t’çojë krye,
Të dalë m’ vedi e t’gzojë lirí,
Por të vuej githmonë n’robní;
Prej programit t’vet shkolluer
Jashtë fjalen «Atdhé» aj xuer.
Edhè shkollën, kopilani,
Në gjûhë të huej gjithmonë e bâni.
E perkundra: kúr nji i vendit
Desht aj lak me i bâ kuvendit
Edhè vllazent per nen kamë
Me i mbajtë rob në vajë e n’gjamë,
Qi t’kertyllej vetë në vjamë
Prej programit t’vet shkolluer,
Fjalen « Fé» perjashta xuer.
Prandej pra, kudo mbi dhé,
Shkolla e vendit nuk ká «Fé»,
Ajo âsht drejt kundra lirís ;
Ndersa shkolla e huej pa «Atdhé»
asht rreziku i pamvarsís
T’atij komi, kû âsht ndertue.
ZANA EUTERPE
Të lumët goja! Mirë po thue.
Edhè un tham - se nji program,
Bâ per hajr e jo per dam :
Bâ si vêndi e lypë, e stina
Asht, po, njaj qi Gjeraçina
Tha, se atje n’Shkodren mizore
Kan qitë n’punë në shkollë fêmnore,
E e zhvillojn me 'i kujdes nane,
Tash dyzet e sá motmote
Njato Motrat Françeskane,
Stigmatine quejtë prej bote,
Fé e Atdhè, e mirë me t’hujë,
Per pá u bâ robi i kurrkujë
Qi seicilli n’shpí të vet
Të jét zot e të jét mbret ;
Edhè bijavet shqyptare
Me u dhânë msime n’gjûhë amtare.
ZANA E MADHE
At herë, prá, njikjo bijë nierit
Paska bâ po kjo mâ s’ mirit,
Ke mendue paska me veti
N’t’ kremte, qi siell neser vjeti,
Nji tubë lule me i dergue
S’ Pares s’ Shkollës, per t’i diftue
Evarí - e dashtuní.
Prand’ as vetë s’ due me i thânë gjâ,
Per at faj qi kjo ká bâ ;
Mu mâ teper un, po, vetë
Due at tubë lule me i a gjetë
E me vedi me i a dhânë,
Qi t’i a çojë së Pares Nanë,
Pêng dashtnije — e evarije
T’asaj vepre gjytetare,
Qi kto Motra rregulltare
Zhvillojn n’Shkoder xênmitare
Nda’ ato varzat shqypëtare. -
Po ndigjo, mo ti Klarinë,
Ti Culinë — e ti Dalinë,
Ulnju shpejt dér poshtë kahë vrrini
Shpeit do lule edhè t’m’ i gjini
E mâ shpejt khâ nalt t’m’ i bini.
ZANA E MADHE
(Siles)
A na thue, moj ti pinjollë,
Se shka u msojn Motrat në shkollë,
Kúr ju varza mbrendë të shkoni
Si ajo bleta mbrenda zgjoni ?
SILJA
Ato ‘i herë e pikë mâ e para
Në gjûhë shqype e me fjalë t’mbara
Né na msojn, se n’shekull nieri
Nuk ká ndollë aj, jo, pá hiri :
Se prandej detyrët duen krye
Qi na kem’ ndaj’ t’Naltin Hye,
Ndaj shokët t’onë e ndaj vetvetin,
Tue nderue prinden e mbretin :
T’u shmangë s’ keqes e me endirë
Herë perherë tue ndjekë shka âsht mirë.
Mbasandej na msojn per s’ mbarit,
Se Shqypnija âsht e Shqyptarit:
Se kû i huej nuk ká shka bân:
Se t’krishtenë e muamedan
Nuk do t’rrijn t’u kqyrun çark
E me mende gjithmonë në bark;
Se gjithmonë fjala «Shqyptár»
S’do me thanë, besa «atdhetár»
Se n’ket shekull rumbullak
T’gjith virtyti s’rri n’mustak:
Se nja s’janë «serm» e «teneqe»,
E se po isht’, po ‘i punë e keqe
Per nji plesht me djegë jorganin ;
Fé e Atdhé me pasë sahanin ;
Se s’ rinon vendi me nji mik,
Me sá rnon sorra me 'i fik,
E se shpesh mund t’jét rrezik,
Me mbajtë . . per fisnik.
. . . . . per besnik,
Per budall me mbajtë Inglizin
N’çashtje Atdheut me pvetë Af’zin
. . . . . . . . .
ZANA POLINITE
Me nám, besa ! Të lumët goja:
Sá mirë flitke !
SILJA
At herë, lum zoja,
Kû nper vepra poetike,
Na i shtrojn para ato Murgare
Bukurít e gjûhës amtare,
Tue na bâ qi t’shofim vetë
Se krejt nja nuk âsht n’ket jetë
Me shkrue shqyp a n’vjerrshë a n’prozë,
E me shitë «hallvë» a se «bozë» :
A se hatllavet me shì lpozë :
Se dikush ká lé per pendë,
Dikush tjeter per parmendë,
E se mirë tha ‘i plak i ngratë,
Krushka- madh, i hollë e i gjatë,
Rri n’zanát qi t’la yt-atë,
Edhè prap, nper mokna e vegla
Na diftojn nper t’cillat rreglla
Zhdrivillon vepren natyra,
E pse sŷn’ shpesh t’a rrêne ftyra.
Pse t’vjen letë shka m’ vedi âsht randë.
Na ligjrojn mbi gúr e landë,
Mbi lulqerblla e suta t’egra:
Prap aty msohet Algebra,
Msohet mbrende Matematika,
Gymnastika - eohè Muzika:
Me Historí - e Geografi
Edhè zâme na me ravise,
Me ravise - e me gendise;
Zâme me mate e zâme me pré
N’trajte te vieter, n’trajte te ré:
Me lá petkat, me arnue,
Buke e shûjte na me gatue:
Gjithshka hije ká pri grue
Qi me zâne e me punue,
Zot e Atohé per pá i harrue.
(Hijn zânat me nji tube lule ne dorë)
ZANA E MADHE
Qe, pra, oj vaize, lulet tek jane:
Mêrri e çoja s’ Ndertes Nanë,
S’ Pares s’ Shkolles, qi aq fort dishrue
Kishe pasë ti me i a çue,
Pêng dashtnije - e evarije
Per shka Motrat Françeskane
Me i kuides e i zêmer nane,
— Tash po mbushen pêsdhetë vjet -
Veprue paskan ne gjytet
T’asaj Shkodre n’zâ bujare,
Tue msue n’shkolle bijat shqyptare
Hyut e Atdheut si me u sherbye,
Si detyrët ato me i krye,
Si me viefte, si me punue,
Shpín dhe erzin tue shikjue :
Me kênë ndera e Fés e Atdheut
Njimend mesa t’Skanderbeut.
E mâ teper ké me i thanë
Asaj s’ Ndertes Moter - Nanë,
Se kto lule - kshtû si jânë -
Prap aty msohet Algebra,
Msohet mbrendë Matematika,
Gymnastika - edhè Muzika:
Me Historí - e Geografi
Edhè zâme na me ravisë,
Me ravisë - e me qendisë;
Zâmë me matë e zâmë me pré
N’trajtë të vjetër, n’trajtë të ré:
Me lá petkat, me arnue,
Bukë e shûjtë na me gatue:
Gjithshka hije ká p’r’i grue
Qi me zânë e me punue,
Zot e Atdhé per pá i harrue.
(Hijn zânat me nji tubë lule në dorë)
ZANA E MADHE
Qe, pra, oj vaizë, lulet tek janë:
Mêrri e çoja s’ Ndertes Nanë,
S’ Pares s’ Shkollës, qi aq fort dishrue
Kishe pazë ti me i a çue,
Pêng dashtnije - e evarije
Per shka Motrat Françeskane
Me i kujdes e i zêmer nane,
— Tash po mbushen pêsdhetë viet –
Veprue paskan ne gjytet
T’asaj Shkodre n’zâ bujare,
Tue msue n’shkollë bijat shqyptare
Hyut e Atdheut si me u shërbye,
Si detyrët ato me i krye,
Si me vjeftë, si me punue,
Shpín dhe erzin tue shikjue:
Me kênë ndera e Fés e Atdheut
Njimend mesa t’Skanderbeut.
E mâ tepër ké me i thanë
Asaj s’ Ndertes Moter - Nanë,
Se kto lule — kshtû si jânë –
S’ kan me u veshkë, as s’ kan me u thá,
Pse kto Zâna mbledhë i ká.
SILJA
(tue marre tuben e lulevet)
T’falem nderës, o e ndritshmja Zânë;
Gjithsi urdhnon un kam me i thânë.
ZANA E MADHE
Veç, ti vajzë, a ké mendue
Shka me thânë, shka me ligjrue,
Kúr ti s’ Pares ké m’ i a çue,
Bashkë me njato shoqet tjera,
Njikto lule e bimë të blera?
SILJA
Jo, po, gadi i kam do fjalë.
ZANA E MADHE
Hajt, na i thuej ktû dalë- kadalë.
SILJA
(sjellë prej publikut)
Fort e Nderta e e dashtna Nanë!
N’rasë të s’ kremtes të ksaj dite,
Shum do fjalë kisht me t’i thâne,
Gjûha e mjerë me u shprehë po t’di’te.
Mbasi vetë, pra kam qillue
Enè fmí e me folë nuk di,
Bashke me shoqe jam mendue
Ket tubë lule t’ap n’dhantí.
Po, kto bimë me njyrë t’veta
Kan me t’thânë, shpnesoj, mâ s’ miri,
Shka me shprehë s’ din gjûha e shkreta
Ashtû mue si m’ don dishiri.
Njekto lule t’bardha — t’bardha
Kan me t’thânë se nderë e Fé
N’zêmer t’onë as zhegu as mardha
S’ kan m’ e shue, dér t’jem’ mbi dhé.
Këto t’kuqet do t’u thonë,
Se ajo flakë athedashtnije
Qi u ndez n’shkollë në zêmer t’onë,
Gjallë perherë nder né do t’rrije.
E kta gjeth, mandej, të blerë
T’asaj Shpnese janë dishmija,
Qi na mban, se herë perherë
Do t’lulzojë Shqyptarija.
Se na tý t’lidhna me besë,
Qi, shka bashkë ktû jemi vasha,
Kurr Shqypnín s’ qesim n’harresë,
T’dajë si t’dajë e dheut neshtrasha.
E se, mbledhë rreth voters s’ Parit,
Kém me u thânë breznivet t’reja:
Se Shqypnija âsht e Shqyptarit,
Se t’bijn n’luftë per tê si rrfeja.
Edhè ‘i fjalë m’ ká thânë mue Zâna,
Helikonës kahë un kam rá:
Se, dér t’leje e të marrë hâna
Kurr kto lule s’ kan me u thá.
Eni prá, varza shkodrane,
S’ cillsdo fé e s’ cillsdo stine,
E t’brohrisim n’nderë t’ksaj Nane:
Rrnoshin Shkollat Stigmatine!
SHTOZOVALLET
Rrnoshin Shkollat Stigmatine!
ZANA E MADHE
(Kaljopes)
Hei, Kaljope!.. A ndien?.. Si thue
Shqyp kto vjerrsha janë punue?
ZANA KALJOPE
Si âsht mâ së miri! Tanë ndjesi
Per Fé Shêjte e per Shqypní. — (Siles)
Po ti vajzë, qi paske xânë
Me qitë vjerrsha, — thue, jé Zânë –
Mbasi s’ kem’ ktû tjeter rângë –
A na kndo tash shqyp nji kângë?
SILJA
(Orës s’ Shqypnis)
A t’u kndoj kângë t’Kastriotit?
ORA E SHQYPNIS
«Porsi fleta e Ejllit t’Zotit.»
SILJA
tue kndue
Porsi fleta e Êjllit t’Zotit
Po rreh flamuri i Shqypnís;
VALLJA
_kapë e vijon kângën gjatë dy strofash.